極座標の加速度

公開日: : 力学, 物理学 , ,

問題

極座標の平面を考える。
加速度$\vec{a}$において$r$方向の加速度$a_r$と$\theta$方向の加速度$a_\theta$を求めよ。


36-1


解答

$a_r,a_\theta$を$a_x,a_y$を用いて表すと、
\begin{align*}
a_r=&a_x\cos\theta+a_y\sin\theta\\
a_\theta=&-a_x\sin\theta+a_y\cos\theta
\end{align*}
となる。
ここで
\begin{align*}
\begin{cases}
x=r\cos\theta\\
y=r\sin\theta
\end{cases}
\end{align*}
であるので
\begin{align*}
v_x=\frac{\diff x}{\diff t}=\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta-r\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\\
v_y=\frac{\diff y}{\diff t}=\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta+r\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}
\end{align*}
となる。さらに$t$で微分すると、
\begin{align*}
a_x=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta-r\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\right)\cos\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff}{\diff t}(\cos\theta)-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\frac{\diff}{\diff t}\left(\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\left(-\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left\{\frac{\diff}{\diff t}(\sin\theta)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\sin\theta\frac{\diff}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}\right\}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
a_y=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta+r\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\right)\sin\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff}{\diff t}(\sin\theta)+\frac{\diff r}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)+r\frac{\diff}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)+\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left[\frac{\diff}{\diff t}(\cos\theta)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\cos\theta\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left[\left(-\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}
\end{align*}
となる。
これらを$a_r,a_\theta$の式に代入すると、
\begin{align*}
a_r=&a_x\cos\theta+a_y\sin\theta\\
=&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\cos\theta+\\
&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\sin\theta\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos^2\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos^2\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}+\\
&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin^2\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin^2\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\sin\theta\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2(\cos^2\theta+\sin^2\theta)\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2\\
a_\theta=&-a_x\sin\theta+a_y\cos\theta\\
=&-\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\sin\theta+\\
&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\cos\theta\\
=&-\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta\cos\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\sin^2\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\sin\theta\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\sin^2\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}+\\
&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta\cos\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos^2\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos^2\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
=&2\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)+r\frac{\diff^2\theta}{\diff t^2}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)\\
=&2\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\frac{\diff^2\theta}{\diff t^2}\\
=&\frac{1}{r}\frac{\diff}{\diff t}\left(r^2\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)
\end{align*}
従って
\begin{align*}
a_r=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2\\
a_\theta=&\frac{1}{r}\frac{\diff}{\diff t}\left(r^2\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)
\end{align*}
となる。

ad

関連記事

2次元平面の極座標表示における速度及び加速度を単位ベクトルを使って導出する

2次元平面の極座標表示における速度$\vec{v}=(v_r, v_\theta)$及び加速度$\v

記事を読む

単振動のエネルギー

問題 滑らかな水平面上にばねと物体が図のように設置されている。 物体の質量を$m$、ばね定数

記事を読む

単振り子のエネルギー保存

問題 質量$m$の物体が長さ$l$の糸につるされている。 この物体の単振り子運動においてエネ

記事を読む

摩擦力のある物体の運動

問題 粗い水平面上に置かれた質量$m$の物体がある。 この物体に初速度$v_0$を与えて

記事を読む

球の表面に一様に帯電した球が作る電場

問題 一様な面密度$\sigma$で球表面に帯電した半径$R$の球がある。以下の問いに答えよ。

記事を読む

外力が$F(t)$が作用する運動

問題 質量$m$の質点に外力$F(t)$を加え、質点を運動させた。 質点の任意の時刻$t$に

記事を読む

自由落下運動

問題 質量$m$の物体を自由落下させる。 以下の問いに答えよ。 但し、重力加速度は$g

記事を読む

摩擦係数の定義

問題 水平面上に質量$m$の物体が置かれている。 水平方向から力$F$を加えて動かそうとした

記事を読む

地球の質量と平均密度

問題 地球の質量と平均密度を万有引力の法則を用いて見積もるとする。 地球の半径を$R_\ma

記事を読む

無限に長い直線に分布する電荷が作る電場

問題 単位長さあたりの電気量(線密度)が$\rho$である無限に長い直線上に電荷が分布している

記事を読む

ad

Message

メールアドレスが公開されることはありません。

このサイトはスパムを低減するために Akismet を使っています。コメントデータの処理方法の詳細はこちらをご覧ください

ad

ガンマ関数

問題 ガンマ関数$\Gamma (z)$は \begin{eq

偏微分の関係式の導出

問題 以下の関係式を導出せよ。 (1) $\display

球の表面に一様に帯電した球が作る電場

問題 一様な面密度$\sigma$で球表面に帯電した半径$R$の

一様に帯電した球が作る電場

問題 一様な電荷密度$\rho$で帯電した半径$R$の球がある。

無限に長い直線に分布する電荷が作る電場

問題 単位長さあたりの電気量(線密度)が$\rho$である無限に

→もっと見る

PAGE TOP ↑