極座標の加速度

公開日: : 力学, 物理学 , ,

問題

極座標の平面を考える。
加速度$\vec{a}$において$r$方向の加速度$a_r$と$\theta$方向の加速度$a_\theta$を求めよ。


36-1


解答

$a_r,a_\theta$を$a_x,a_y$を用いて表すと、
\begin{align*}
a_r=&a_x\cos\theta+a_y\sin\theta\\
a_\theta=&-a_x\sin\theta+a_y\cos\theta
\end{align*}
となる。
ここで
\begin{align*}
\begin{cases}
x=r\cos\theta\\
y=r\sin\theta
\end{cases}
\end{align*}
であるので
\begin{align*}
v_x=\frac{\diff x}{\diff t}=\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta-r\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\\
v_y=\frac{\diff y}{\diff t}=\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta+r\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}
\end{align*}
となる。さらに$t$で微分すると、
\begin{align*}
a_x=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta-r\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\right)\cos\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff}{\diff t}(\cos\theta)-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\frac{\diff}{\diff t}\left(\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\left(-\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left\{\frac{\diff}{\diff t}(\sin\theta)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\sin\theta\frac{\diff}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}\right\}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-\left[\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
a_y=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta+r\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff r}{\diff t}\right)\sin\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff}{\diff t}(\sin\theta)+\frac{\diff r}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)+r\frac{\diff}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+\frac{\diff r}{\diff t}\left(\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)+\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left[\frac{\diff}{\diff t}(\cos\theta)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\cos\theta\frac{\diff}{\diff t}\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\left[\left(-\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)\frac{\diff\theta}{\diff t}+\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}
\end{align*}
となる。
これらを$a_r,a_\theta$の式に代入すると、
\begin{align*}
a_r=&a_x\cos\theta+a_y\sin\theta\\
=&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\cos\theta+\\
&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\sin\theta\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos^2\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos^2\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}+\\
&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin^2\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin^2\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\sin\theta\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2(\cos^2\theta+\sin^2\theta)\\
=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2\\
a_\theta=&-a_x\sin\theta+a_y\cos\theta\\
=&-\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\cos\theta-2\frac{\diff r}{\diff t}\sin\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2-r\sin\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\sin\theta+\\
&\left[\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\right]\cos\theta\\
=&-\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta\cos\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\sin^2\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\sin\theta\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\sin^2\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}+\\
&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}\sin\theta\cos\theta+2\frac{\diff r}{\diff t}\cos^2\theta\frac{\diff\theta}{\diff t}-r\sin\theta\cos\theta\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2+r\cos^2\theta\frac{\diff^2 \theta}{\diff t^2}\\
=&2\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)+r\frac{\diff^2\theta}{\diff t^2}(\cos^2\theta+\sin^2\theta)\\
=&2\frac{\diff r}{\diff t}\frac{\diff\theta}{\diff t}+r\frac{\diff^2\theta}{\diff t^2}\\
=&\frac{1}{r}\frac{\diff}{\diff t}\left(r^2\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)
\end{align*}
従って
\begin{align*}
a_r=&\frac{\diff ^2 r}{\diff t^2}-r\left(\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)^2\\
a_\theta=&\frac{1}{r}\frac{\diff}{\diff t}\left(r^2\frac{\diff\theta}{\diff t}\right)
\end{align*}
となる。

ad

関連記事

力のモーメントの計算

問題 以下の図に力$\vec{F}$が作用した場合の力のモーメント$\vec{M}$を計算

記事を読む

斜面を滑らない条件

問題 水平と角度 $\theta$ をなす荒い斜面上に置かれた物体が滑り出さないための条件を求

記事を読む

摩擦力のある物体の運動

問題 粗い水平面上に置かれた質量$m$の物体がある。 この物体に初速度$v_0$を与えて

記事を読む

単振り子のエネルギー保存

問題 質量$m$の物体が長さ$l$の糸につるされている。 この物体の単振り子運動においてエネ

記事を読む

ヤングの実験

問題 ヤングの実験を考える。 図のように、平行な2つの幅の狭いスリット$\math

記事を読む

単振動のエネルギー

問題 滑らかな水平面上にばねと物体が図のように設置されている。 物体の質量を$m$、ばね定数

記事を読む

マクローリン展開の計算

問題 次の関数$f(x)$をマクローリン級数に展開せよ。 (1) $f(x)=\sin

記事を読む

斜衝突の運動

問題 質量が等しい2つの質点A, Bがある。 静止しているBに速度$v_0$でAが衝突し、そ

記事を読む

射法投射と鉛直投げ上げ

問題 質量$m$の質点が初速度$v_0$で投げ出される運動を考える。 鉛直方向に投げた場合の

記事を読む

物体が滑り出さない条件

問題 粗い水平面上に置かれた質量$m$の物体に水平と$\alpha$の角をなす方向から 力$

記事を読む

ad

Message

メールアドレスが公開されることはありません。

このサイトはスパムを低減するために Akismet を使っています。コメントデータの処理方法の詳細はこちらをご覧ください

ad

ガンマ関数

問題 ガンマ関数$\Gamma (z)$は \begin{eq

偏微分の関係式の導出

問題 以下の関係式を導出せよ。 (1) $\display

球の表面に一様に帯電した球が作る電場

問題 一様な面密度$\sigma$で球表面に帯電した半径$R$の

一様に帯電した球が作る電場

問題 一様な電荷密度$\rho$で帯電した半径$R$の球がある。

無限に長い直線に分布する電荷が作る電場

問題 単位長さあたりの電気量(線密度)が$\rho$である無限に

→もっと見る

PAGE TOP ↑